In de jaren ’50 van de vorige eeuw werden in de Sovjet Unie platen van röntgenfoto’s gemaakt. Het was in die tijd ten strengste verboden om naar Westerse muziek te luisteren. Pop, jazz en rock & roll was den boze! De Russen moesten er niets van hebben en deze muziek was verderfelijk.
Decadente muziek
Maar niet iedereen was het hier mee eens en er waren ook Russen die deze muziek helemaal niet decadent vonden. Dat Westerse muziek decadent was, was eigenlijk de mening van de machthebbers en niet van het volk. Met name de Russische hipsters uit die tijd, de zogenaamde stilyagi, hadden een grote voorliefde voor films uit Hollywood en Amerikaanse muziek als jazz en rock & roll. Maar het probleem was wel dat er een verbod was op de import van westerse muziek. Er waren geen popplaten verkrijgbaar en vinyl was schaars. Natuurlijk werd er wel van alles het land binnengesmokkeld, maar dat aanbod kon niet voldoen aan de vraag. Daarom bedachten een aantal creatieve geesten een oplossing, namelijk röntgenfoto’s.
Platen van röntgenfoto’s
De binnengesmokkelde elpee’s werden gekopieërd op röntgenfoto’s. Die werden gestolen uit het vuilnis van ziekenhuizen. Die röntgenfoto’s waren dik en stevig genoeg om groeven in te persen. Dit gebeurde met een apparaat dat eigenlijk was bedoeld om geluidsansichtkaarten mee te maken. De fotowinkels die dergelijke ansichtkaarten verkochten, gingen na sluitingstijd gewoon door met de illegale productie van röntgen platen.
Belabberde kwaliteit
De kwaliteit van deze platen van röntgenfoto’s was belabberd en de plaat was maar een paar keer af te spelen. Na 5 tot 10 keer, kreeg je er geen geluid meer uit. Maar je had tenminste muziek en bovendien kostte deze elpee’s niet veel. Ze waren daarnaast makkelijk te mee te nemen. De platen kon je namelijk oprollen en in bijvoorbeeld een t-shirt of broekspijp vervoeren. Tegenwoordig zijn er veel meer alternatieven voor vinyl. Zo kun je zelfs van gemalen koffiebonen een plaat persen.
Vinyl of the Day maakte een minidocumentaire van de röntgenfoto elpee’s.
Kapitalistische jazz
Het was overigens niet voor het eerst dat Westerse muziek werd verboden in de Sovjet Unie. Ook het super brave nummer Tea for Two uit 1925 werd verboden. Zelfs toon de componist er een Russisch sausje overheen gooide en het nummer Tahiti Trot noemde, werd het nog steeds een decadente kapitalistisch jazznummer bevonden!
Bronnen: Vinyl of the Day, Wikipedia
