De afgelopen tijd heb ik weer heel wat vinyl vaktaal verzameld. Weet je wat een unipak hoes of een obi is en wat is een digipack? Naast veel vinyl jargon, heb ik ook enkele termen toegevoegd die betrekking hebben op cd’s.
Cd en vinyl vaktaal
Als je aan het verzamelen gaat en je gaat verdiepen in de wereld van tweedehands vinyl , dan kom je allerlei vaktaal tegen. In de loop van de tijd heb ik al die begrippen en jargon op een rijtje gezet. Al deze termen kun je terugvinden in het totale overzicht met vinyl jargon.
Inmiddels ben ik meer termen tegengekomen. Hieronder vind je de laatste toevoegingen.
- Club edition: versie van een grammofoonplaat die via fan clubs, verzamel clubs wordt verkocht en niet via de reguliere detailhandel te koop is.
- Crate digging: De zoektocht naar vinyl platen in platenzaken, vlooienmarkten, kringloopwinkels, online marktplaatsen. Een crate digger doorzoekt de kratten (crates) met vinyl naar die ene gouden vondst.
- Digipack: een milieuvriendelijk alternatief voor de gewone cd-doosjes. Deze verpakking ziet eruit als een boekje. De buitenkant van dit doosje is niet van plastic, maar (deels) van karton. Meestal heeft een digipack ook een andere dikte dan een normaal cd-doosje. Een digipack wordt meestal gelimiteerd uitgegeven en is gewild onder verzamelaars. De term digipack is een handelsmerk van de AGI-Shorewood Group.
- Flexidisc: Een plaat van dun flexibel en slap materiaal. In de meeste gevallen ging het om single die mee werd gestuurd in tijdschriften.
- Inner sleeve: Een ‘sleeve’ is een platenhoes. Een inner sleeve is een binnenhoes die bedrukt is met tekst. Meestal gaat het om songteksten.
- Jewelcase: De plastic beschermdoos waarin de meeste compact discs worden opgeborgen.
- Obi: Een strook papier die rond plaat is gevouwen wordt gewikkeld. Zo’n obi zie je vooral bij Japanse importreleases waarop informatie over het album in het Japans staat. Zo’n obi kan om een vinylplaat, maar ook om een cd gewikkeld zitten. Mensen denken dat het een afkorting is van Outer Band Insert. Maar dat klopt niet. Het is een backroniem en dat betekent de interpretatie van deze afkorting pas na introductie van de term obi is verzonnen. Obi is namelijk geen afkorting. Het is een Japanse term (帯) en werd aanvankelijk gebruikt voor de sjerp die onderdeel uitmaakte van een kimono.
- Picturedisc: Een grammofoonplaat waarin een afbeelding is geperst (meestal verschillend aan beide zijden). De groeven bevinden zich bij een picturedisc op een dunne plastic laag boven op de plaat waaronder een afbeelding is geplaatst. De levensduur en de geluidskwaliteit van een picturedisc is een stuk lager dan een gewone grammofoonplaat. Ook is een picturedisc vaak duurder dan een gewone plaat.
- Promotional copy: Een plaat die gratis werd verstrekt aan pluggers, radiostations of dj’s. Doel is natuurlijk om de plaat onder de aandacht te krijgen van het publiek. Het is dus eigenlijk gewoon reclamemateriaal.
- Shape record: Een vinylplaat in een bijzondere vorm. Dus niet rond.
- Test pressing: een vinylplaat gemaakt om de kwaliteit van het eindproduct te testen voordat er duizenden platen worden geperst . Meestal heeft zo’n test pressing een handgeschreven label.
- Uitloopgroef: De uitloopgroef is het gebied aan het einde van de plaat waar de groef naar het label toeloopt. In het Engels wordt dit de run-out groove genoemd en soms ook wel ‘dead wax’. Soms staat hier informatie staan die met daarin gekrast of gestampt is
- Unipak: De Unipak is een verpakking van een vinylalbum die een beetje lijkt op een gatefoldhoes. Alleen kon je de plaat alleen uit de hoes halen, door de hoes open te klappen. De opening zit aan de linkerkant. Ook zie je de tekst ‘patent pending’ op de binnenkant van Unipak hoes staan. Deze verpakkingen zijn vrij zeldzaam en waren populair vanaf 1968 tot 1972. Daarna verdween de Unipakhoes uit de platenwereld.
Meer cd- en vinyl vaktaal
Heb je opmerkingen, aanvullingen of is er vinyl vaktaal en cd jargon waarvan je de betekenis graag zou willen weten? Stuur me een mailtje en ik probeer het uit te zoeken en zal de lijst verder aanvullen.
Vinyl in de Boekenblues shop
Ben je net als ik verslingerd aan vinyl en cd’s? Check dan alle albums die ik in de shop heb geplaatst. Hieronder de laatste 6 platen die ik aan de shop heb toegevoegd.
Bronnen: cd and lp, Norman records
