De kromme plaat… en hoe krijg je die weer recht?

Niets is zo irritant als een kromme plaat. Dat jengelende geluid is niet om aan te horen. En soms is zo’n plaat helemaal niet meer af te spelen. En ook de waarde van een kromgetrokken plaat, is stukken lager dan een recht exemplaar. Maar hoe krijg je zo’n kromme vinylplaat nu weer recht?

Wat is een kromme plaat?

Een kromme plaat is wanneer het vinyl niet meer vlak is, maar een beetje gebogen of vervormd is. Hierdoor kan de naald niet meer in de groef blijven en krijg je een verstoord geluid. Soms klinkt het dan als een vals jengelend geluid en in ergere gevallen, slaat de plaat over. Hieronder zie je een voorbeeld van zo’n kromme plaat.

Hoe ontstaat een kromgetrokken plaat?

Voorkomen is beter dan genezen. En dat geldt ook voor platen. Je kan het beste voorkomen dat ze gaan kromtrekken. Maar hoe komt het eigenlijk dat vinylplaten kromtrekken? Er is een aantal oorzaken.

• Vinyl is gevoelig voor warmte. Als platen worden blootgesteld aan hoge temperaturen, kunnen ze vervormen en buigen. Dit gebeurt vaak als platen in direct zonlicht worden bewaard of in een warme omgeving, zoals in de buurt van een verwarming of als je ze in een auto legt waarop vol de zon staat
• Als vinylplaten niet rechtop bewaard worden, kunnen ze kromtrekken. Als je ze bijvoorbeeld schuin neerzet of op een ongelijk vlak bewaard, kan het vinyl gaan buigen.
• Door vocht kan het materiaal worden aangetast en dit kan leiden tot vervorming. Bijvoorbeeld als je je platen bewaard in een vochtige schuur, kan het gebeuren dat deze krom trekken. En waarschijnlijk is de albumhoes dan ook al flink aangetast.
• Soms is er bij de productie iets fout gegaan en is de plaat al krom als hij uit de fabriek komt.

Is een kromme plaat nog af te spelen?

Als een album een beetje is kromgetrokken, dan hoeft dat niet altijd hoorbaar te zijn en als je een goede platenspeler hebt, kan de kromming gecompenseerd worden. Maar als de kromming te erg is, dan klinkt de muziek voor geen meter. En als het echt heel dramatisch is, dan slaat de plaat over omdat de naald niet recht in de groef kan blijven zitten. Luister hieronder naar de muziek op een kromme plaat.

Hoe krijg je een kromme elpee weer recht?

In het Engels wordt een kromgetrokken plaat een ‘warped record’ genoemd. Op het internet zijn tal van methodes te vinden om kromgetrokken vinyl weer ‘flat’ te krijgen. Er zijn grofweg drie manieren.

#1 Leg de plaat op een plat vlak en plaats er een stapel boeken of iets anders zwaars op. Niet al te zwaar, want dan maak je de plaat kapot. Een kilo of 2 is voldoende. Laat de stapel een paar dagen liggen en als je geluk hebt zijn de ernstigste krommingen verdwenen.

#2 Verwarm de plaat, bijvoorbeeld door de plaat licht te föhnen en plaats hem dan tussen 2 glasplaten. Laat een paar dagen liggen. Ook zijn er mensen die het vinyl plaat tussen twee grote glasplaten klemmen en deze ‘sandwich’ in de oven verwarmen. Zet de oven op de allerlaagste stand en ‘bak de plaat zon 30 minuten. Daarna haal je het pakketje uit de over en laat het afkoelen tot kamertemperatuur. Pas daarna kun je de plaat er tussen uit halen.

Er zijn zelfs mensen die hun plaat strijken met een strijkijzer. Daarna moet je er iets zwaars op plaatsen en hopelijk is de plaat weer recht. Hieronder zie je een video, waarop dat wordt gedemonstreerd. Het resultaat is teleurstellend.

#3 De derde methode om een plaat weer recht te krijgen is met behulp van een zogenaamde vinyl flattener. Dat is een apparaatje waarmee je kromme platen weer recht kunt krijgen. Gewoon even op googelen op disc flattener, record flattener of vinyl flattener en de zoekresultaten vliegen je om de oren. Kost natuurlijk wel geld!

Is een kromme plaat nog geld waard?

Op de vraag of een kromgetrokken plaat nog geld waard is, lopen de meningen uiteen. Over het algemeen is het antwoord: Niet kopen… krom vinyl is waardeloos! Maar er zijn ook vinylverzamelaars die vinden dat een kromme plaat best nog wel wat geld kan opbrengen, maar de waarde is natuurlijk aanzienlijk lager dan bij een kaarsrechte plaat.

Op het forum van Discogs is heel wat over gediscussieerd. Daar wordt bijvoorbeeld aangeven dat wanneer je een kromgetrokken plaat te koop aanbiedt, je dat wel expliciet moet aangeven bij de beoordeling. Je kunt de plaat dus nooit meer als Mint verkopen. Daarnaast zijn er mensen die vinden dat lichte krommingen die het geluid niet beïnvloeden, geen effect hebben op de verkoopwaarde. Pas als het de kromming het geluid van de plaat aantast, dan moet de prijs drastisch omlaag.

Ook fan van vinyl?

Ben je ook een fan van vinyl, ga dan eens naar een platenbeurs of check dan eens alle platen in de boekenblues shop. Hieronder vind je de laatste vijf vinylplaten die ik aan de shop heb toegevoegd.

Bronnen: Medium, Vinyl Me Please, Wikihow