De smartlap laat zich prima lenen om onrecht en misstanden aan te kaarten. Het bewijs is de protestsmartlap van de Zangeres Zonder Naam. De Koningin van het Levenslied zette verschillende politiek geëngageerde nummers op de plaat.
Protestsmartlap
Naast levensliederen over liefde, rouw, verdriet en verlies waren protestsongs de Zangeres niet vreemd. Er was heel veel sociaal engagement te horen in de levensliederen van de Zangeres. In de meer dan vijfhonderd nummers die ze op haar naam heeft staan, blijkt dat het onschuldige kindvrouwtje ook nog eens een mening had.
Anti-oorlog
Zo zong ze heel wat nummers tegen het oorlogsgeweld. De soldatenmoeder, door Lucebert geschreven voor het experimentele schouwspel Poppetgom, dat kritiek leverde op de Vietnamoorlog. En in 1966 zong ze Jongens van Achttien Jaar en Nooit Geen Oorlog Meer! In 1973 bracht ze Oorlogsweesje uit.
Anti-homohaat
Ook was ze een groot voorvechter van gelijkwaardigheid. In 1977 bracht ze Luister Anita uit. Het was een zelfgeschreven tekst tegen de Amerikaanse anti-homorechtenactiviste Anita Bryant. Hiermee was ook haar status als “Moeder aller homo’s” in Nederland definitief gevestigd:
Maar beste vent hou gerust van je vriend
En strijd voor je rechten
Desnoods er voor vechten
Waar je zou van beschuldigd heb jij niet verdiend
Anti-dierenmishandeling
Met Zeehondenbaby’s uit 1972 stelde de Zangeres Zonder Naam dierenmishandeling aan de kaak. Johnny Hoes schreef het nummer voor haar. Het gaat door merg en been.
Ieder voorjaar is er weer jacht naar bont
Ieder voorjaar kleurt ’t bloed de vlakte rood
Ieder voorjaar knuppelt men de baby’s dood
Anti-racisme
Het meest bekende protestlied van de Zangeres zonder Naam is misschien wel Hij was maar een neger uit 1965. De titel van dit lied vinden we vandaag de dag echt niet kunnen. Maar de Zangeres spreek zich in dit nummer juist scherp uit tegen racisme. Het lied is een moderne variant op het kerstverhaal en vertelt het verhaal van een zwarte man die nergens wordt binnengelaten omdat hij niet de juiste huidskleur heeft.
Hij was maar ’n neger, zo’n zwarte
Zoiets haal je niet in je huis
Omdat je ’t noodlot dan tartte
Want die zwarten zijn immers niet pluis
Luister hieronder naar dit protestlied.
Meer van de Zangeres Zonder Naam
De Zangeres is fantastisch. Daarom verzamel ik van alles van de Koningin van het Levenslied. Ik verkoop zo nu en dan ook wat. Kijk op de Boekenblues Shop voor de laatste items.
Bronnen: Geheugen van Nederland, Meertens Instituut, Platform Leest, Protestsongs, Wikipedia
