Een gandy dancer was een spoorwegarbeider in de Verenigde Staten. Het woord ‘dancer’ slaat op de gesynchroniseerde bewegingen die de arbeiders maakten. En natuurlijk zongen ze erbij: werkliederen om het moraal hoog te houden.
Gandy dancer
Ik had nog nooit van de term gehoord, maar als je er op googelt, krijg je heel wat resultaten. Nu zijn de gandy dancers over het algemeen verleden tijd. Maar tot en met de jaren ’70 werd het spoor gebouwd en onderhouden door deze gandy dancers. Het was zwaar en vuil werk en vaak werden de werknemers onderbetaald. In het zuidwesten van de V.S. en Mexico waren het veelal Mexicanen die dit werk deden. Ze werden ook wel ‘traqueros’ genoemd. Verder waren het vooral Chinezen, Ieren, Oost-Europeanen, Italianen en Afro Amerikanen die dit werk deden. Alle gandy dancers zongen tijdens het werk spoorwegliederen om het werk te coördineren en te veraangenamen. De gesynchroniseerde bewegingen die de werknemers maakten, hadden iets weg van een dans en daarom werden ze ‘dancers’ genomend.
De gandy
De arbeiders maakten in het werk gebruik van een gandy. Dat is een speciaal gereedschap met een lange steel. Het was iets dat leek op een koevoet, maar dan met de kop van een hamer. De gandy kon gebruikt waren als een hefboom om de rails op zijn plek te leggen en vervolgens kon je er de nagels in de houten bielzen mee slaan, zodat de ijzeren rails op zijn plek werd gehouden.
Deze klus deed je in groepen en er was ritme nodig om dit werk te synchroniseren, maar ook om het moreel hoog te houden. Luister hieronder naar de een film uit 1929 met de Railroad Gandydancers.
Vraag en antwoord
De spoorwegmannen zongen veelal in vraag en antwoordstijl, waarbij de voorman de vraag stelt en de werknemers in koor antwoorden. Dit traditie is afkomstig uit Afrika en door de slaven gebruikt op de plantages. Ook in de shanty’s die werden gezonden aan boord van zeilschepen werd er gebruik gemaakt van vraag en antwoord. De ‘shantyman’ zong de coupletten voor en de bemanning nam het refrein voor hun rekening. De liedjes die de gandy dancers zongen zijn van grote invloed geweest op de latere bluesmuziek.
Bekijk hieronder een trailer van de film Gandy Dancers die in 1994 werd gemaakt door Barry Dornfeld en Maggie Holtzberg-Call. Op Folkstreams kun je de hele documentaire bekijken
Hieronder vind je ook een andere film van Folkstreams gemaakt door Thomas Burton. In de film uit 1973 wordt het einde van het gandy dancer tijdperk opgetekend. Machines name het zware werk over.
Bronnen: Encyclopedia of Alabama, Wikipedia
