Vandaag, 23 januari 2023, is het precies het 53 jaar geleden dat Dolle Mina voor het eerst in actie kwam voor de gelijkberechtiging van mannen en vrouwen. Een mooie aanleiding om een aantal Dolle Mina songs over vrouwenrechten onder de loep te nemen.
Dolle Mina
Dolle Mina was een linkse feministische actiegroep die met ludieke acties streed voor de gelijkberechtiging tussen man en vrouw. Dolle Mina werd in december 1969 opgericht en kwam voort uit de Socialistische Jeugd. De eerste actie vond 53 jaar geleden plaats. Op 23 januari 1970 bezette de Dolle Mina’s Kasteel Nijenrode, waarin de Business School was gevestigd. Die opleiding weigerde tot op dat moment vrouwelijke studenten. Het College van Bestuur van dit instituut werd streng toegesproken door Nora Rozenbroek en later werd de actie afgesloten met een openbare korset-verbranding bij het standbeeld van Wilhelmina Drucker. Een dag later zetten de Mina’s hun actie voort bij het Amsterdamse stadhuis. Daar waarschuwden ze aanstaande bruiden voor de slavinnenrol van de getrouwde vrouw. Ze deelden pamfletten uit met de tekst:
Wie haalt het haardotje uit de gootsteen?
Ook blokkeerden zij openbare herentoiletten. Ze vonden dat er namelijk openbare damestoiletten moesten komen. Daarnaast deelden ze condooms uit aan leerlingen van de Huishoudschool en verstoorden ze een vergadering van gynaecologen met de actie ‘Baas in eigen buik’.
Wilhelmina Drucker
De groep Dolle Mina ontleende haar naam aan de bijnaam van de vrouwenstrijdster Wilhelmina Drucker (1847-1925). Deze strijdbare feministe van het eerste uur werd ook wel ‘IJzeren Mina’ genoemd. Ze streefde een eeuw eerder al dezelfde doelen na als de actiegroep.
Dolle Mina Songs
Inmiddels staat in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens dat mannen en vrouwen gelijke rechten hebben, maar in de praktijk blijkt hier vaak nog wat aan te schorten. Ter ondersteuning van die strijd heb ik een aantal protestliedjes op een rijtje gezet met teksten over gelijke rechten van man en vrouw. En overigens zijn die lang niet allemaal geschreven door een vrouw.
1952 – It Wasn’t God Who Made Honky Tonk Angels
It Wasn’t God Who Made Honky Tonk Angels was het feministische antwoord op het nummer The Wild Side of Life van Hank Thompson. Het is een van de oudste Dolle Mina songs die ik ken. Het nummer bevatte de tekstregel I Didn’t Know God Made Honky Tonk Angels, die Wells dus als titel gebruikte. Het nummer van Thompson gaat over zijn verloofde die hem verlaat voor een andere man. Het zijn altijd de vrouwen die de zondebok zijn van affaires. De man kan er immers niks aan doen, het is altijd de schuld van vrouw. Zij zijn de verleidsters. Het nummer van Wells werd een van de grootste country-hits van de jaren ’50. Het was voor het eerst dat een countryzangeres een nummer 1 hit in de country charts scoorde en dat met een feministisch lied.
It wasn’t God who made honky tonk angels
As you said in the words of your song
Too many times married men
Think they’re still single
That has caused many a good girl to go wrong
1966 – Het is over
Het is over is een nummer uit de musical Heerlijk duurt het langst en werd gezongen door Conny Stuart. Het lied is geschreven door Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink. Het nummer gaat over een vrouw die haar huwelijk langzaam in rook ziet opgaan. Een van de regels uit het nummer is Ze mag hem hebben. De vrouw in het nummer is niet meer afhankelijk van haar man en een scheiding wordt niet meer als zonde gezien.
Die man die thuis kwam ‘s avonds laat
Zo moedeloos en prikkelbaar
Dat alles is mijn zorg niet meer
Dat is nou allemaal voor haar
Ze mag hem hebben
1968 – Just Because I’m a Woman
Just Because I’m a Woman hoort zeker thuis in dit lijstje met Dolle Mina songs. Het is een nummer van Dolly Parton uit 1968. Het nummer gaat over een vrouw die boos is op haar vriendje omdat hij haar veroordeeld over eerdere seksuele relaties. Maar hij heeft ook wel eerder vriendinnen gehad. Waarom is dat dan niet erg?
Yes, I’ve made my mistakes
But listen and understand
My mistakes are no worse than yours
Just because I’m a woman
Kijk naar de fantastische clip met Dolly die heel veel haar heeft.
1970 – Womens’ Libration
T. V. Mama Jean zingt Womens’ Libration. Een onbekend nummer. De tekst is nog steeds even actueel.
Liberation, Liberation,
women want to be free,
Freedom, freedom,
freedom for you and me.
Dit nummer bewijst dat je op een strijdlied ook lekker kunt swingen. Luister zelf maar.
1972 – Woman Is the Nigger of the World
Woman Is the Nigger of the World is een nummer van John Lennon en Yoko Ono, waarin gezongen wordt over de positie van de vrouw. Het verscheen als single en op Lennons album Sometime in New York City.
Het woord nigger werd niet door iedereen gewaardeerd en zou racistisch zijn. Maar Lennon ontkende dit. Hij verklaarde te willen benadrukken dat de vrouw door veel mannen wereldwijd slecht (als een slavin) behandeld en geminacht wordt. Bekijk hieronder een optreden van John Lennon en Yoko Ono in de Dick Cavett Show.
Woman is the nigger of the world
Yes she is, think about it
Woman is the nigger of the world
Think about it, do something about it
De uitdrukking was ontleend aan een interview met Yoko Ono in Nova magazine in 1969 en was toen geciteerd op de cover van het tijdschrift. In een interview uit 1972 in het Amerikaanse televisie-programma The Dick Cavett Show verklaarde John Lennon dat het werk van de Ierse revolutionair James Connolly een inspiratie voor het lied was. Lennon citeerde Connolly’s uitspraak ‘de vrouwelijke werker is de slaaf van de slaaf’.
1972 – Women’s Lib
Women’s Lib van Lucille Spann dateert uit 1972. Lekker rauwe blues waarin ze zingt dat ze net zoveel recht heeft op geld, baan en verantwoordelijkheden als haar man. Er zit maar een manier op om dit te bereiken. Ze moet zich aansluiten bij de Women’s Lib.
I just wanna get paid
Just as much as you
1975 – The Pill
The Pill is een countrynummer uit 1975, opgenomen door Loretta Lynn. Het mocht aanvankelijk niet worden gedraaid op de radio. Het ging namelijk over het gebruik van anticonceptiemiddelen. En daarom hoort het thuis is dit lijstje met Dolle Mina songs.
Het lied gaat over een vrouw die boos is over haar man die haar jaar na jaar zwanger maakt, maar nu blij is omdat ze ‘baas in eigen buik’ is. Ze heeft namelijk “de pil” gebruikt (die in 1960 was geïntroduceerd).
There’s a gonna be some changes made
Right here on nursery hill
You’ve set this chicken your last time
‘Cause now I’ve got the pill
Het is een van haar bekendste nummers en tevens de meest controversiële track van haar carrière. Het zou bovendien het hoogste hitnotering op de pop-chart in Lynns solo-carrière worden. The Pill staat op het album Back to the Country dat werd uitgebracht op 3 februari 1975. Het nummer werd in 1972 door Lorette Lynn zelf geschreven en gaat over haar persoonlijke leven. Lynn kreeg zes kinderen, van wie er vier werden geboren voordat ze 20 was.
1989 – Beautiful Red Dress
Beautiful Red Dress is een nummer van Laurie Anderson waarin ze zich kwaad maakt over de ongelijkheid op de werkvloer tussen mannen en vrouwen. Waarom kunnen vrouwen geen president worden en waarom verdienen vrouwen een stuk minder? Beautiful Red Dress verscheen op het album Strange Angels in 1989.
Ok! Ok! Hold it! I just want to say something. You know, for every dollar a man makes a woman makes 63 cents. Now, fifty years ago that was 62 cents. So, with that kind of luck, it’ll be the year 3,888 before we make a buck. But hey, girls?
1996 – Woman
Woman van Neneh Cherry is een modern vervolg op het nummer ItÂ’s A ManÂ’s World, van James Brown. Het nummer gaat over de moeilijkheden die vrouwen moeten overwinnen. Ze moeten veel harder aan de bak dan mannen. Woman kwam in juni 1996 uit en werd een van de grootste hits van Cherry.
This is a woman’s world, this is my world
This is a woman’s world, for this man’s girl
There ain’t a woman in this world, not a woman or a girl
That can’t deliver love, in a man’s world
1999- Goodbye Earl
Goodbye Earl van de Dixie Chicks is een aanklacht tegen huiselijk geweld. Het nummer gaat over een vrouw die haar gewelddadige echtgenoot vermoord. Ze maakt samen met haar vriendin een plan over hoe ze Earl gaan doden. Het plan lukt en Earl wordt opgegeven als ‘vermist persoon’. Hij wordt nooit gevonden! Het nummer verscheen op het album Fly uit 1999.
That Earl had to die, goodbye Earl
Those black-eyed peas, they tasted alright to me,
Earl You’re feelin’ weak?
Why don’t you lay down and sleep, Earl
Ain’t it dark wrapped up in that tarp, Earl
2015 – Til It Happens To You
Til It Happens To You is een nummer van Lady Gaga over seksueel misbruik. Het nummer werd geschreven voor de documentaire The Hunting Ground, een film over seksueel misbruik op universiteiten in de Verenigde Staten. Aanrandingen en verkrachtingen zijn daar aan de orde van de dag. Er wordt alleen weinig over gesproken en de slachtoffers worden door de autoriteiten vaak tegengewerkt om hun verhaal te doen.
In Nederland is de situatie al niet veel beter. Zo geeft 1 op de 8 vrouwen in Nederland aan ooit te zijn verkracht. Jennie Lena maakte daarom een Nederlandstalige versie van het nummer van Lady Gaga, getiteld Als Het Jou Overkomt.
2017 – Quiet
Op 21 januari 2017 zong Milck het lied Quiet tijdens de Womans March 2017. Dit was een protestmars tegen president Trump. De deelnemers aan de mars kwamen op voor vrouwenrechten en rechten van LGTB-ers en tegen het politiegeweld tegen afro-Amerikanen. Het optreden maakt indruk en ging viraal. Milck werd hiermee onbedoeld een belangrijke stem van de MeToo beweging.
I can’t keep quiet,
no-oh-oh-oh-oh
I can’t keep quiet,
no-oh-oh-oh-oh
A one woman riot,
no-oh-oh-oh-oh
2017 – Hijabi (Wrap my Hijab)
Hijabi (Wrap my Hijab) is een song van de Amerikaanse moslima Mona Haydar. Gehuld in pastelkleuren én zwanger zingt Mona Haydar over haar hijab. De video gaat over diversiteit en de kracht van vrouwen om voor zichzelf op te komen en ze roept op tot gelijkheid voor álle vrouwen. Mona is dichter en activist en draagt met trots een hoofddoek. In de videoclip rapt ze met andere trotse hijabi’s.
Wrap My Hijab rekent af met alle clichévragen over haar hoofddoek. Hoe ziet je haar eruit? Ga je er niet van zweten? Zit het niet te strak? Hoe lang is je haar? De Syrisch-Amerikaanse Mona Haydar werd er gek van en schreef als reactie Wrap My Hijab. Het is ook een nummer in de strijd tegen islamofobie en een feministisch lied over de haat die een moslimvrouw te verduren krijgt.
Women haters get banished
Covered up or not don’t ever take us for granted
2018 – Put a Woman in Charge
Put a Woman in Charge is een nummer van Keb’ Mo’en countryzangeres Rosanne Cash. Het nummer is een eerbetoon aan zijn moeder die overleed op 91-jarige leeftijd. Ook is het een pleidooi om de ongelijkheid tussen man en vrouw op te heffen. Keb’ Mo’ over dit nummer:
There have been a lot of great achievements made by men or by the masculine, but maybe, just maybe, we’ve gotten too comfortable with the imbalance of men in power and have fallen short by not listening and embracing what women have to offer when they lead.
2019 – Un Violador En Tu Camino
Het protestlied Un Violador En Tu Camino komt oorspronkelijk uit Chili, maar veroverde de hele wereld om aandacht te vragen voor het seksuele geweld en misbruik tegen vrouwen. De flashmob, waarbij vrouwen geblinddoekt de song ten gehore brengen, verspreidde zich als een olievlek over het internet. De Chileense feministische actiegroep Las Tesis zong het lied voor het eerst tijdens een protestmars op 25 november, de Internationale Dag voor de Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen van de Verenigde Naties. Het lied is getiteld Un violador En Tu Camino en dat betekent zoveel als Een Verkrachter Op Je Pad. De flashmob werd door vrouwen in de hele Spaanstalige wereld overgenomen, maar dook daarna ook op in steden als Parijs, Londen, New York, Vancouver, Amsterdam en Berlijn.
Dit collectieve protest is bedacht door Las Tesis, een actiegroep van vier vrouwen uit de Chileense stad ValparaÃso. Het is een lied tegen geweld tegen vrouwen. Dit geweld is ontstaan door diepgewortelde macho-cultuur in hun land. Zo wordt in Chili slechts 8 procent van de verkrachtingen bestraft. Als protest zingen de vrouwen geblinddoekt het nummer. De verkrachter in het lied is niet alleen de dader, maar zijn ook de rechters, de repressieve Staat, het patriarchaat, de agenten en de president.
Meer Dolle Mina songs
Ken je meer Dolle Mina songs? Tracks die gaan over gelijke rechten tussen mannen en vrouwen. Laat het me dan weten? Dan voeg ik het nummer toe aan bovenstaand lijstje. En mocht je interesse hebben in meer protestmuziek. Hieronder vind je de laatste 3 verzetsmuziek die ik heb toegevoegd aan de shop.
Bronnen: AD, Atria, Is Geschiedenis, John Lennon, NRC, Protestsongs, Soul Music Songs, Welingelichte Kringen, Wikipedia en nogmaals Wikipedia
