Jazz boeken zijn leuk. En jazz magazines trouwens ook. In de loop der tijd heb ik er heel wat verzameld. Ik ben niet opgegroeid met jazz en tot voor kort luisterde ik er niet veel naar. Maar langzamerhand zijn er binnen deze muziekstijl artiesten en subgenres waar ik graag naar luister. Cape jazz bijvoorbeeld. Dat vind ik echt te gek. Om meer over jazz te weten te komen, ben ik me erin gaan verdiepen en heb heel wat boeken over jazz verzameld.
Internationale Dag van de Jazz
En juist vandaag wil ik meer aandacht op deze muziekstijl vestigen, want het is 30 april en dat betekent dat het de Internationale Dag van de Jazz is. Deze dag is door Unesco in het leven geroepen. De wereldcultuurorganisatie ziet jazz als een symbool van samenwerking, wederzijds begrip en gezamenlijkheid. Bovendien zou het de interculturele dialoog stimuleren. Lees er meer over op de site van International Jazz Day.
Wat is Jazz?
Jazz is van oorsprong een Amerikaanse muziekstijl die al meer dan 100 jaar bestaat en waarbij je volop mag improviseren. Het genre is ontstaan in Noord-Amerika waar voornamelijk Afrikaanse slaven in contact kwamen met Europese kolonisten. Hier ontstonden nieuwe muziekvormen, waaronder jazz. Het genre is begonnen in New Orleans en is een cocktail van Afrikaanse muziek, folk, blues, spirituals, ragtime en klassieke muziek.
Jazz betekent voor iedereen weer wat anders. Dit in tegenstelling tot klassieke muziek. Dat is veel meer afgebakend. Het is heel duidelijk wat klassieke muziek is en wat klassieke muziek niet is. Dat is bij jazz niet zo. Dat komt omdat de muziek zich nog steeds ontwikkelt en overal ter wereld een andere invulling heeft.
Kenmerken van jazz
Ondanks dat jazz geen vastomlijnd genre is, is er wel een aantal kenmerken te noemen.
- Improvisatie is wel het belangrijkste kenmerk. Jazzmusici improviseren vaak op de noten die ze spelen en creëren zo een eigen unieke uitvoering. Ze nemen de vrijheid om hun eigen interpretatie aan een nummer te geven. Ze kunnen bijvoorbeeld de melodie veranderen, de tekst aanpassen en variaties toevoegen om hun eigen stijl en gevoel over te brengen.
- Een ander essentieel kenmerk van jazz is de swing. Swing is een ritmisch patroon dat zorgt voor een gevoel van beweging en opwinding. Het krijgt vorm door subtiele nuances in ritmesecties en improvisaties van solisten.
- Een derde kenmerk is het gebruik van syncopische ritmes. Dat zijn accenten op zwakke maatdelen. Eigenlijk zijn het accenten die buiten buiten de tel vallen. Ongebruikelijke accenten op onverwachte delen van een maat. Dat geeft een ritmische spanning en zorgt voor om dynamiek.
- Ook wordt er in de jazz, net zoals in de blues, gebruik gemaakt van van blue notes. Dit zijn tonen die expres een beetje te hoog of te laag worden gespeeld. Deze noten komen niet voor in westerse toonladders en kunnen worden bereikt met instrumenten die tonen kunnen ‘buigen’.
- Een laatste kenmerk van de jazz is de instrumentale bezetting die doorgaans bestaat uit drums, bas, blazers, zang, gitaren en piano.
Jazz stijlen
Er zijn verschillende jazzstijlen die door de jaren heen zijn ontwikkeld en een eigen geluid hebben. Aanvankelijk waren er de ragtime, dixieland, Chicago-jazz, bigband, zigeunerjazz, Latin jazz en symfonische jazz. En later, in de moderne jazz, zijn er bebop, bop en fusion.
Een van de vroegste jazzstijlen was swing, die populair was van ongeveer 1930 tot midden jaren 1940. Swing staat staat om zijn vrolijke ritmes en dansbare melodieën. Door de orkesten van Count Basie, Glenn Miller en Duke Ellington werd deze muziek met haar opwindende ritmes vooral populair als dansmuziek.
Een andere belangrijke stijl is bebop, die in de jaren ’40 opkwam en zich kenmerkt door razendsnelle jazzimprovisatie en complexe ritmes en harmonieën . Dit was een reactie op de meer populaire swingmuziek, waarbij musici meer creatieve vrijheid wilden hebben. De nadruk ligt hier op virtuositeit, harmonische complexiteit en tempowisselingen. Ook werd er niet gezongen aan de hand van teksten, maar soms wel gescat, waarbij niets betekenende klanken of lettergrepen gezongen werden.
Een andere stijl is smooth jazz. Dat is jazzmuziek waarop met invloeden van funk, r&b of popmuziek te horen zijn. Smooth jazz werd in de jaren ’80 populair en ligt lekker makkelijk in het gehoor.
Er zijn tientallen andere jazzstijlen ontwikkeld, waarbij jazz werd gecombineerd met andere populaire muziek. Zo is er fusion (jazzrock), acid jazz (jazz en hiphop), free jazz (experimentele jazz), ethno jazz (wereldmuziek en jazz) en punk jazz (freejazz en punk). Zelf ben ik een fan van jazz uit minder bekende delen van de wereld zoals ethio jazz uit Ethiopië van Mulatu Astatke en cape jazz uit Kaapstad in Zuid-Afrika.
Tweedehands muziekboeken
In de Boekenblues shop staat een groot aantal tweedehands muziekboeken. Ook vind je er bladmuziek en magazines opgenomen. Over jazz natuurlijk, maar ook over blues of punk bijvoorbeeld. Hieronder vind je een aantal categorieën.
Waarom Jazz Boeken?
Waarom verzamel ik boeken over jazz? Eigenlijk is er maar reden om over jazz en jazzmusici te lezen en dat is om er meer over te weten te komen. Ik ben pas sinds een paar jaar naar jazz gaan luisteren en soms is het best moeilijke muziek. Deze boeken geven me meer achtergrondinformatie. Bovendien hebben ze me aangemoedigd om meer naar jazz te luisteren. En daarnaast zijn heel veel platenhoezen van jazz albums fantastisch. Pure kunst! Hieronder vind je een aantal boeken over jazz die ik in de loop van de tijd heb verzameld.
Blogs over jazz
Eigenlijk ben ik helemaal net zo’n jazzliefhebber. Ik heb er echt naar moeten leren luisteren. Dat lukt lang niet altijd. Om mijn jazzgehoor te trainen en meer over dit genre te weten te komen, schrijf ik er af en toe een blogje over. Hieronder vind je er een aantal.
Jazz boeken wensenlijstje
Ik heb maar een handjevol boeken over jazz verzameld. Maar ik heb nog een wensenlijstje. Daarin staat een aantal boeken die ik graag zou willen lezen. Hieronder mijn top 5. Voor nu, want morgen kan het weer anders zijn.
#1 Blue Note Records van Richard Cook. In dit boek gaat Cook in op de geschiedenis van het legendarische Amerikaanse jazz-label Blue Note. Dit platenlabel bracht meer dan alleen jazz uit. Het was een design en kunst wat Blue Note liet zien. De platenhoezen zijn wereldberoemd. Dit boek beschrijft de geschiedenis van het label vanaf het begin in 1939, de ontwikkeling, opkomst, ondergang en de comeback.
#2 History of Jazz door Ted Gioia. Dat is een boek van pianist en muziekhistoricus Ted Gioia. Het is een must have in je boekenkast. En als je iets over jazz wilt weten dan is dit hét boek. Je wordt mee op reis genomen langs tal van locaties die van belang zijn geweest in de geschiedenis van de jazz. Zo reis je naar de Mississippi Delta tot New Orleans, Chicago en verder. Natuurlijk ook veel aandacht voor muzikanten.
#3 Kind of Blue: The Making of the Miles Davis Masterpiece van Ashley Kahn. Het begint in 1959. Kahn neemt Kahn je mee naar de studio om getuige te zijn van de ‘geboorte’ van een klassiek jazz album
#4 Mulatu Astatke: The Making Of Ethio Jazz van Abebe Zegey gaat over de Ethiopische jazzmuzikant Mulatu Astatke. Hij ging in het buitenland om te studeren kwam in aanraking met westerse muzikale trends. Toen hij terugkeerde naar Addis Abeba ontwikkelde hij een nieuw soort muziek: Ethiopische klanken met een twist, oftewel Ethio-jazz.
#5 The South African Jazz Collection waarin 68 Zuid-Afrikaanse vocale en instrumentale liedjes zijn verzameld. Het toont de ontwikkeling van de jazz en de professionalisering van de jazzscene in het Zuid-Afrika van na de apartheid. Ook vind je biografieën van de componisten en zwart-witfoto’s van Rafs Mayet en Tina Smith.
Zes top boeken over jazz
Ik verzamel mooie muziek en heb heel wat vintage platen, cd’s en tweedehands muziekboeken in de kast staan. Ik vind deze boeken bij kringloopwinkels, platenbeurzen en op online handelspagina’s als Marktplaats. Zo nu en dan zet ik ze te koop in de Boekenblues Shop. Bekijk hieronder 6 top jazz boeken die je in de shop aantreft.
Bronnen: Muziekgeschiedenis, NPO Kennis, We are FM
